Makalima Matukufu ya Mngu

 Karim na Abou waka husoma ye
Makalima Matukufu ya Mngu

Yika trasi kabisa na wupepo.  Karim aka hwangaliya ye bahari ndjema yakaya karibu naye wakati walozii waka husisa ze ngalawa ho barini.  Lewo walozii wadjo lowa fi zindji.

Haka hu yesheleya ye makalima yaka ya soma.  Hakana masuala mendji ya huzisa.  Ye mndru yakantsi harumwa ye shehiri sha mfawume ndo?  Zabari hindri le kartasi landzihwa ho wusoni no dingoni?  Zabari hindri la fungwa hata kapvatsi mndru yadjo shinda ya libuwe?

Ntrongo zindji kadjaka hu zi yelewa..

Hasomo ye sura ya tsano yahe shiyo sha Mipvenuliyo, shinu nde shiyo sha mwiso shiliyo harumwa ye Makalima Matukufu ya Mngu.  Ye Makalima yakaya  meme kabisa na yakaya Matukufu, na ye kadjaka hu djipviwa mana kapva djakaya mndru ya buwa le kartasii ya somo:

Halafu tsiono harumwa muhono mume wa wola ya kantsi harumwa shehiri sha mfawume ye kiritasi ya pverwa ya kaya, yandzihwa ho muwoni hata ho pvwondze, li fungwa mbondzi mfukare hayina mahala. Tsiwono dayika lendza wushindzi laka hu shemeza ha dji la mpvu laka huzisa:  “Ye  ndo yastahiki ya buwe ze mbondzi zinu, tsena ya funguwe le kiritasi linu?”  Sha kapva djaka hata mndru rangu ho mbinguni, harumwa ye arudhu hata ho huzimu, yaka hu shinda ya buwe le kartasi laka la pverwa, hawu ya wone wu moni ya some.  Wakati wula tsi lili matsozi, pvo pvatsuka mndru yadjo shinda ya buwe le kirtasi lila la fungwa hawu ya wone ho moni.’1

Zabari hindri yiliyo muhimu ho wusoni mwasi riparise mndru ya buwe le kartasi ha hudjuwa ziliyo ho moni?  Yo wulilo ndo?

Karim hendeleya na husoma.

“Ye sayila mdzima mengoni mo wandru wa duhazi hanambiya,  “Wu tsilile! Ba ye Simba ya he kabila yaheYahudha i shindi, yeye hapuha harumwa ye kabila ya Dawuda na ye ngudjo shinda ya buwe le kartasi la fungwa ne ze mbondzi mfukare.  Halafu pvo hari pvala pvaliyo shehiri sha mfawume shila shika shi zingiziwa na ziwumbe zine zendza roho ndjena, no wandru wa duhazi wala, tsiono mna Gondzi ya hima laka hama li tsindzwa na lidja li renge le kartasi la pverwa lila harumwa muhono  mume wa Mngu yakantsi harumwa shehiri sha mfawume shila.” 1

Karim hamayizi huka ngapvo ndrongo yatsuyelewa harumwa ye makalima ya soma.  Tsi Simba nde ya renga le kartasi, sha Gondzi.  Baanda yapvo hayina mndru ha shangaya kabisaye mana tsi Gondzi ndo la renga le kartasi.  Wandru piya wakana furaha na hu swifu Mngu.  Wasaliya waka hu swifu ye makalima yanu:

“Wewe wustahiki wu renge le kartasi la pverwa, tsena wu funguwe ze mbondzi mfukare,wubuwe.  Mana, wuka wu tsindzwa ha hutolwa swadaka, na ye damu yaho, wu huliya Mngu wo wanadamu wa puha hayina ntsi na harumwa ze kabila piya. u warende mafundi mahu ha hurumishiha Mngu wa hatru, na wawo ngwadjo tawaliya shevande no wanadamu.”1

Karim hadissi shehitswa.  Midjuza hindri yiliyo harumwa le kartasi linu?  Hende ya wone ye mwandzani wahe Abou yili ya muzise ze ndrongo zinu.  Abou ye wu djuwa ye Makalima Matukufu ya Mngu.

                   

Karim hakaya ne mwandzani wahe waka hunwa madji, Abou ha tsehe. ”Ze aya zinu nde zinidjipviyawo harumwa ye shiyo kamili,” Abou hamba.

“Hama nde heli naka nahweleza ye shiyo sho djeleza wisho.” 

“Ngwandzo wu nambiye huka ngamdjo parisa mayelezo harumwa ye zadjiri harumwa ye shiyo shinu?”  Karim hawuzisa.

“Nde helilo.  Na randise harumwa le kirtasi.  Mtrume yaka hu parwa Jerimiya harinika mfano mwemwa wa hurumiya le kartasi.  Mwana wa mwananya wa Jerimiya, Hanamel haka hamdjiliya ha hutsha ndrongo. ”Ngamina arudhu harumwa wo mdjini wa Anathoth,” ha mwambiya. 

“Tafadhwali wu hule ye arudhi yinu wuni henstsize ye mana wawe ndo wa lathimu wuke niyo harumwa ye sharia, wewe nde mkaribu na mi.”  Jerimiya ha hulu ye arudhi.  Halafu wandziha mkataba harumwa kartasi li wonesawo huka pvwafanyishiha biyashara, harenge le dzima lakana ye masharuti piya hali fungu, ha rantsi le kartasi ldzima la tsu fungwa yili wandru wa some.  Sa yiyo wa renge ze kartasi mbili wazitriya harumwa kasha  ha huzihifadh.”2 

Baanda ya wakati mwendji zi karatasi zinu zi  rendeha ndzima zandzihwa ho moni ha wu shahidi wahe  biyashara bayina ya hawo o wayili pvadzima na mazahidi.  Ne mndru ya kantsi harumwa shehiri shitukufu Mungu.” 

“Namna hindri ye arudhu ya he mwananya Jeremiya yiyelezawo wo muhimu wa he le kiritasi harumwa o muhono wa Mngu?”  Karim hawuzisa.

“Suala djema, Karim!  Ngamdjo honesa tsena baandhu za mifano harumwa ye makalima matukufuya Mngu. Hangaliya rangu ze ndrongo za lathimu zikane ye Muhuyizi.  Yi lathimu yake mduzaho mkaribu nawe, ya pvili ye roho yahe yi kubali, ya raru yakane furswa.  Jeremiah hakana ze twabiya zinu zon ndraru.

“Ye hu paro soma ye masharuti Mngu yaka ya nika o wandru wa Israila?  Abou hawuzisa.

“Tsi somo mpavi sha ndjaka na djipviwa!”

Abou hatsesheya mbapvi ye mwandzani wahe Karim.  “Ewa, tsi djuwa, hata mimi kazidjaka zanidjipviya  sha Mngu haka hawanika ye masharutu ye mana yakana mana.  Mngu ngwandzo ridjuwe huka ngapvo ndrongo ndraru  yandzawo zi hifadhuwa 1. Arudhu,  2. Wurumwa na 3. Mdrumshe.  Mngu hatowa ye masharutu dju mwa ze ndrongo ziznu:  Yeka mndru haka masikini swafi hata kadjaka hushinda hu kantsi harumwa ye arudhu ya hahe, yi lazimu mndru mkaribu naye ya hule ye arudhu yamshishiye,hama nde heli Jeremaya yaka ya fanyiya ye mwana wahe mwananya.  Yeka ngapvo mwanadamu ya huziwawo ha hurendeha mrumwa yi lathimu mndru  mkaribu  naye ya hule wo wuhuro wa hahe.  Yeka mndrumshe hafiwa mndrume wahe yi lathimu ye mwananya ya lole ye mndrumshe.”3

Karim ha daza harumwa mna mda mshashi ha hufikiri, hamba, “Tsisomo ye hadissi za husihana ne ziyo zi  twaharifu za Mngu na nde ziyo za mwiso za he Tawureta  na ye Indjili, wuni redjeza dingoni mwe ze hadissi za hale zikawo Mngu haka hunika o wanadamu masharuti ya pvira maha mindji swafi.”

“Ngamwandzo nihonese ye namna ye shiyo shinu shandzihwa.

Mngu haka na mpango rangu ho mwandoni. Haronesa ho mwandoni huka ngapvo wusiku yadjo ri tsashiya ndziya ya huvukisha wu Binadamu.  Harumwa ye shiyo kamili, Mngu haronesa mifano mindji ya hu tsedswz na mbi yile wandru wa yelewe.  Ye hadissi ya Raudhwa ngiyo mufano mwema wahe nduzahe yaka tayari ya wu hula le daho la he mwananya ya hafa na wu hula wuhuru wahe mdrumshe wahe mwananya. Ngudjo djuwa wu some ye hadissi yinu ho dahoni.”4

“Tsi yelewa.  Sha ye ya renga le kiritasi lakaya mhononi ha Mngu harumwa shehiri shitwaharifu ndo?”

“Oh…Mngu ha zingara karatasi mhononi landzihwa ze pande zombili.  Ye Mkonbozi nde wudjuwo ye zandzihwa harumwa le karatasi.  Ngodjuwo ze ndrongo

“Soma ye Makalima yanu sayiyo wakati wuwo ngudjo yelewa:  ‘Mana ngaridjuwawo hata hapvasa yinu, ye ziwumbe piya ngazililawo ha wutungu, hama mwanamshe ya zayawo’.”5 

“Ngu nambiyo hukaya ye ziwumbe nde za lazimu zi huyiwa?”

pvukisha yili wanadamu wa yelewe.  Ye hadisi ya Raudhwa ngiyo mfano mwema ye mana ye mwananya haka tayari ya hule l e daho  lahe mwananya yikawo hanakili  harudi ya lole ye mndrumshe wahe mwananya  .  Ngudjo djuwa wusome ye hadissi yinu ho dahoni.”4

“Tsiyelewa. Sha ye ya renga le kartasi la kaya ho muhononi mwa Mngu harumwa ye shehiri shii  twaharifu ndo ?”

“Oh …Mngu hazingara kartasi muhononi landzihwa harumwa ze pande zombili.  Ye Muhuyizi waye nde wudjuwo ze ndrongo zaka zandzihwa ho moni.  Ngudjwo ze ndrongo za lathimu ya zi pvukisshe: WURUMWA, ARUDHU,MDRUMSHE.”

“Arudhu nda yi , wurumwa nda wu, Mdrumshe nda mwe?”  Karim hawuzisa.

“Soma ye Makalima yanu wakati wuwo ngudjo  dji  tsahuliya: ‘Mana ngaridjuwawo huka hata lewo yinu, ye zindru piya za wumbwa ni Mngu ngazililawo ha wutungu, hama mdrumshe ya zayawo’.”5  

“Ngu nambiyohuka ye zindru Mngu ya wumba nde zalazimu zi pvukishiwa?”

“Kweli.   Mngu   harinika   wahandi   wa   arudhu   ya   nyumeni,   ye   mana   ye   arudhu   yinu ri   yenshiwo   ngayidjo   hu pvira  .” 6 

“Na  WURUMWA ?”

“Yishiya ze ndrongo Isa ya hamba:‘Ngam mwambuyoni ha wu kweli, hayina mndru ya fanyawo madhambi ye mrumwa wa madhambi.’”7

“Ye MDRUMSHE?”

“Mngu wu fanisa wumati wahe hama  ndola, mdrumme na mdrumshe.  Mngu hamba:  ‘Mdrumme ye nde   shehitswa sha mdrumshe hama nde heli Isa yaliyo  hitswa sha he laglise no ndo mwili wa hahe’.8

“Wu yelewa hapvasa Karim? mana hindri YUHANII (Yahaya) yikawo nde yandziha ye shiyo sha mivenuliyo, hashemeza  ye mana kapva djaka hu hundriha mndru wa hubuwa le kartasi laka na Mngu.ya ladhimu ya zihuyii:  Wurumwa, Arudhu, Mdrumshe.”

“Arudhu ndayi, Wurumwa ndawo, Mdrumshe nda mwe?”  Karim hawuzisa. 

“Kweli.  Mngu harinika anhandi ya Arudhwi ya nyumeni.  Ye arudhwi yinu riyenshiwo ngayidjo hu pvira.” 6

“Na wurumwa?”

 “Yishiya ze ndrongo Isa ya hamba:  ‘Ngamumwanbiyoni   hawukeli,   hayina  mdru  yafanyawo  madhambi,  wuwo  mrumwa  wa madhambi.’ “7

“Ye Mdrumshe?”

“Mngu   ye   wufanisa   o   wumati   wahe   hama   ndola,   mdrumme  “’ 8   na   mdrumshe.    Mngu   hamba:  ‘Mana   mdrumme   nde   shehitwa    sha    he   mdrumshe   hama   ndapvo  Isa  yaliyo   shehitswa   sha   he   Djama  ya   wamua  miniwo   na   ye djama yi   yo ndo   mwili   wa   hahe.’

“Huyelewa havapsa, Karim, zabari hindri Yuhani (Yahaya) yikawo de yandziha ye shiyo sha mfunuliyo, ya shemeza wakati kavpudja hundriha mndru wa hupvesheya le karatasi laka na Mngu?  Yuhani  haka hudjuwa ye zakaya ho moni mwe le karatasi:  Mokozi wahe shepande shantsi, wanadamu piya wakaya wa rendeha warumishi wa madhambi, no wandru yikawo wa mkubali, wa dungawo ye ndziya yahe wadjo parwa wandru wema.”

“Mndru woyi ndo,zabari hindri ya tsungulwa?” Karim hawuzisa .

“Isa!  Hakaya nde mndru yakana ze twabiya piya za lathimu ya huyi ye duniya.  ISA hakaya nde mkaribu wahe duniya mana ha puha mbepvoni hadja ha rendeha huja mwanadamu.  Ya Makalima ya Mngu ya rongowa huka:  Harantsi wutukufu yaka nuwo mbepvoni, hadji rende murumwa, hafanyishiha  mwanadamu.’ 9  

 Haka tayari.  Hatowa fidiya ye mayesha ya hahe.  ‘Ye mwana wa Mwanadamu kadjadja ha hurumishiwa sha hadja  yarumishihe, hatowa  ye mayesha yahe fidiya hafe yili ya kombowa wo wanadamu.’10

“Naye hakana wushindzi, kadja lipva mapesa,sha halipvi ha ye damu ya hahe ha huhuyi wo binadamu. Harenge ye madhambi ya hatru adjinika harudi hayalipvi he mayesha ya hahe.” 

“Hayizo hafu he madhambi ya hatru?”  Karim hawuzisa.

“Ewa, ngapvo siku yadjo hudja hama Simba,  Mfawume wa he djamaya Ya yahudiya, ya hukumu wo wamdru wa tsumwamini huka yeye nde Muhuyizi.”

“Tsimkubali,” Karim hamba.  “Tsamini hukaya yeye nde Muhuyizi wa kweli!”

1Mivenuliyo 5; 2 Mabido yani yaka mazuri kabisa ya hu hifadhu. Zi Kiritasi zikawo zika ziparihwana bavuni mwa yi bahari ya fa 1947 karibu na vahano vuyiriwawo Qumran zika zi hensiwa wu moni mwa ya mabido rangu yi siecle ya vili na wuzo zako someha.  3 Lévitique 25; Deutéronome 25; 4  Shiyo sha Ruth; 5 Maromu 8:22;   6 Mivenuliyo 21:1; 7Yuhani 8:34; 8 Maefeso 5:23; 9Mafilipi 2:7 10Markusi 10:45.