IBRAHIMA na ISIYAKA

Abou  na  Karim

waka husoma ye hadissi ya

IBRAHIMA  na  ISIYAKA

Wandru waka huyishiya ze ngawo za hawo wakati waka huheya harumwa mlima wukawo nguwo harumwa horizon.  Mbaba habaliya mro na shononde.  Ye mwana habaliya nkun.  Warantsi wo warumwa wa hawo wa dungu hu heye harumwa wo mlima.  Kwadja lazimu wa dungane na wandru ho huheya mlimani.

Kawadja rongowa haku.  Wakati wuka hwenda ne le djuwa le wala. Hata mwisizoni ye mwana kadja shinda ya stahamili hawuzisa mbaba he:  “Bomba?”

“Nam, mwana wa hangu.”

“Ngasina nkuni na moro, sha ntsuwona le gondzi la he ye fidiya?”

Ye mbaba harenge wakati mwindji homdjibu, “Mngu ngudjo rinika le gondzi la he fidiya, mwana hangu.”  Ye mbaba hasikitiha halisi hata hatso ruwa.

Isiyaka hado kawuha ye hwangaliya mbaba he na hu fikiri huka ngapvo ndrongo zitso sawa.  Hakana wusiwu na fikira zindji.  Kadjamba hata ndrongo ye mana haka hustehi mbaba he.

O wakati wawaswili, Ibrahima hambiya ye mwana wahe, “Wunu ndo mlima Mngu ya tsahuwa, Mwana.  Ngapvo mawe ya hu shinga le fuba.”

Isiyaka ha hantsi ze nkuni pvontsi handisa hu rengeza le fuba la hu hoha le gondzi ha hu towa Mngu fidiya, hado djusa ye mawe mahu ye mana kadjaka handza mbaba he ya tabihe mana haka mndru mduzazi.  Haka hudjuwa ye namna ya hu rengeza le fuba ye mana yinu tsi kado ya handa ya fanyawo ndrongo zinu.  Kadja renga wakati mwindji ha hu fanya le fuba.  Wa kaza ze nkuni, waka tayari ha hu hoha le gondzi ha hu towa ye fidiya.

Isiyaka hangaliya mbaba he.  “Mbaba, le fuba la hu towa ye fidiya ngilo tayari, le gondzi ngilo ndahu?”

Yinu yikaya ndo wu suku wa handa Isiyaka ya wona mbaba he na wu sikitifu na hu sana huziya ye matsozi.  Ibrahima hatsengeleya karibu ne mwana he.  Hamzingara ye mafuzi hampvu.  Ye matsozi yaka hu siha hata yamdjaya harumwa ze ndepvu zampvi yaka nizo.

“Ye mwana hamuzisa:  Ngwandzo wuni towe fidiya ye mana Mngu ha hwambiya?.”  Ibrahima  kadja shinda hutowa hata kalima dzima.  Le dji lahe kaldjaka hu roha.

“Mbaba hangu!  Zabari hindri?”  Yi nkomiyo ya Isiyaka yika yi humu.  Ye roho yahe yika yi trawa.  Harumwa muda mshashi kadjaka hu shinda hura mfiya.

“Ha honesa Mngu huka ngamina imani soni mwahe yi lazimu nihutowe fidiya, mwana wa hangu.”

Ibrahima haka hudjuwa huka Mngu ngena dziya ya humupvitsa.  Ibrahima haka huamini Mngu pvwadzima ne roho ya hahe piya ye mana haka handza Mngu kabisa.  Yeka Mngu ngwandzo Ibrahima ya towe ye mwana wahe fidiya, yaani ya muwe ya fe, ya rarudi yampvise hama yi nyama shi tolwawo fidiya, atsoyifanya lahukana yini ntrongo ndziro kabisa.

Mngu ye hwandza mndru mwendza imani na Ibrahima kadjaka hwenda kinyume ne Mngu ya yenshiwo, haka hudjuwa huka Mngu ye wa kweli, ye wa dayima.  Mngu hamba huka ye damu ya Ibrahima  kayina hu waziha na ze kabila piya za duniyani ngazidjo hu  neyemesheha hasibabu yahe.  Haka hwamini huka Mngu ngudjo timizi ye miyandi yahe bayishe huka ye mwana wahe ha fu sha Mngu ndudjo mredjeza duniyani.

Ibrahima haka hadjiliwa na fikira wu siku wula.  Haka hudjuwa huka Mngu mtukufu ye kandza fidiya hama nda yinu.  Wakati wandru waka hutowa wana wa hawo fidiya ha wa wungu wa ndrabo.  Mngu kadjaka hwandza wandru wa fanye ze ndrongo yizo tsena.  Mngu ye na twabiya ndjema.  Kana hu fanya ze twabiya zaka hu fanyiwa no wandru waka hwanbudu masinamwe.  Yi bidi huka Mngu hakana fikira zindrwadji.    Ibrahima hamini ye Mngu yaka humdjuwa kabisa.  Ho soni mwa Ibrahima Mngu hazidi wung.  Mngu haka nde mwandzani wa hahe ne mwamin ifu wa hahe.

Isiyaka hakantsi bapvuni mwa le bwe karibu ne mahala ya bidi ya tolwa fidiya.  Ibrahima hatsengeleya bapvuni mwa Ismaila.  Harumwa muda mwendji, wa kantsi  kawadjaka hu hadissi, hama waka hulinda Mngu ya pvehe le gondzi la he fidiya.  Ye roho ya Isyaka yika yi trawa ha hu fikiri.  Kadjaka na mdrumshe; kadjaka na mdjuhu.  Namna dje ze kabila za duniya zidjo barikishiha yeka Ibrahima katsina mwana?  Hawu kawadjaka wa yelewa ye mwana Mngu yaka humpvumbuwa huka ngudjo barikisha ze kabila piya?  Ye mayesha yahe ya lazimu yakaze kifu.  Yi lazimu huka Mngu hakana fikira zindrwadji. 

Isiyaka hambiya mbaba wa hahe heli ya sikitihawo, Ibrahima hakaza ye mwana wahe ye mihono harumwa ye mafuzi.  “Mbaba,” hamba.  “Narifanye yizo Mngu yandzawo.  Nifunge ye mihona ne mindu wunikaze djumwa ze nkuni.  Mngu ngudjo hunika mpvu yili wu timizi yizo ya huhamurisha.”

Ye mbaba harenge ye mbondzi hamfungu hamkaza dju mwa ze nkuni,sha haka hu fanya hambapvi.  Ha baya ye mwana wahe ye matso ho mhono, ha djusa ye shononde ho muhono muwume.  Ye mizi yahe mihono yahe yika yi nyungoha.  Harumwa muda mshashi muhono wahe wuka wu ziya, kawudjaka hu siha  wala kawudjaka hu nyungoha... Mahala wakaya pvaka hama mahala pvandjiya mro wa kurwa, pvwa sihi na wu pepo wakati wuwo wuwo.  Isiyaka Na Ibrahima wakaya hama wandru wafumandzi, wakati wuwo wa yishiya dji la hanguha ho binguni:  “Ibrahima! Ibrahima! Wutsi wuwe ye mwana waho!  Hapvasa tsikubali huka wawe wuriya Mngu, mana kudja nizililiya ye mwana  waho mdzima! ‘1

Ibrahima ha puliliya ye shenonde, hangaliya bapvuni.  Isiyaka hawono gondzi la zingamanya harumwa tramba.

“Angaliya hula, Baba hangu! Mngu harinika fidiya tsayila!”  Ibrahima ha shemeza ha hwamba:  “Mngu hatowa le gondzi, mwana wa hangu!”

Wo wayili wa zingara le gondzi walitowa harumwa ye maramba sa yiyo walifungu, wa lirenge walikaza djumwa ze nkuni, wandisa huswifu Mngu na humtukuza.

                                       *****************

“Ye hadissi yinu ndjema halissi!”  Karim hamba.  “Wewe wu djuwa wu hamba hadissi swafi, Abou!  Sha ngapvo wana ndrongo na tsu yelewa.  Mana hindi Mngu ya rantsi Ibrahima yaka karibu no hutowa ye mwana wahe fidiya halafu hadja hamziya?  Kutsuona huka kayitsina mana?”

“Yeka mndru ngufikiri ye hadissi bahi ngudjo hamba keliyo,”  Abou hadjibu.  “Sha ye hadissi yinu ngayandzawo yambe ndrongo zindji.  Ha hwangaliya ye hadissi nge yi rambiyawo huka ye fidiya ya Isyaka nge yi pvumbuwawo ye hadissi kamili ya Isa yikawo yeye nde Mkombozi.”

“Zabari hindri wambawo keliyo?”  Karim hawuzisa.

“Ibrahima haka hambilwa:  ‘Renga ye mwana mdzima wa haho Isiyaka yikawo wewe wu mwandza’. 2  Ya Makalima matukufu ya rambiya:  ‘Mana Mngu ha yandza ye duniya, hata ha pveha ye mwana mdzima wa wa hahe, yili ya pvukishe wo wanadamu’.” 3

“Hu yelewa Karim, ho hufa wa Isa yiyo tsi ndrongo yikawo yi djiri  he namna yiyo, Mngu haka hazi tayarisha rangu hale.  Mngu hatowa ye mwana wa hahe ye mana yeye hu handza wo binadamu.

Swahaba laka hu parwa Yahaya lamba ye namna yinu:  ‘Harumwa ya mahaba yanu, tsi huka sisi wu handza Mngu, sha Mngu ye wu randza, ha pveha ye mwana wa hahe yadje yake mbadala ya he madhambi ya hatru.’” 4

Abou ha yendeleya na hu yeleza ye hadissi, “Ha mayelezo zayidi Isiyaka haka hazalwa ha miyandi Mngu yaka niyo.  Isa hasalwa he Roho Nnyitukufu ya Mngu.  Wo wayili waka wa zalwa ha miyandi ya Mngu.  Isiyaka haka hu handzwa ya tolwa fidiya ha hu hohwa.  Fidiya ya tolwa ha hu hohwa yiyo fidiya ya madhambi.  Yesheleya ye makalima yaka ya hambwa ni Yahaya wakati ya wona Isa yaka humdjiliya:  “Na mwangaliye ye swadaka ya Mngu yaliyo mfano hama gondzi la hu towa swadakawu.  Yeye nde ya towawo ya madhambi ya he duniya.’ 5  Yini fikira yindradji.  Mngu a huyi ye mwana wa Ibrahima ne mawuti.  Sha  Insa  hafu.  Wakati yatsimizi ye ndrongo ya vehwa nizo, ha tolwa harumwa le kaburi yaka ya dzihwa ha hwenda  mpevoni.  Hama nde heli  Isiyaka yaka ya rwawa ze nkuni wakati yaka hwenda hutolwa fidiya, nde namna Isa yaka ya rwawa mswalaba wakati yaka hwenda hutolwa fidiya.

“Hu yelewa ze ndrongo hapvasa zaka hambwa harumwa ye hadisi ya Isiyaka?”  Abou hamuzisa.

“Ngam fikiri hama tsi yelewa,” Karim hamba.  “Mngu hako hu ruwonwsa hukaya hakana mpango mrwadjina wakati wudjawo.”

“Ewa, nde helio.  Ibrahima ha baliya Isiyaka harumwa mlima wa mawe Mngu yaka ya mwa mrisha ya towa fidiya ye mwana wa hahe, harumwa ye shitrendwa shinu Mngu hamba hukaya, ngapvo wusiku ngamdjo tsunguwa Mlima mrwadji yikawo ngamdjotowa fidiya ye mwana wa hangu hasibabu ye madhambi ya ho binadamu, mana mimi wu handza wu binadamu, nga mwandzo wani redjeyi’.”

Karim kadjakana furaha kabisa.  “Yinu habari ndjema kabisa! Ndja paro yelewa ye hadissi ya Ibrahima na Isiyaka ye namna yinu.”

 Abou hamba,‘Ngavo ndrongo zindji.  Le gondzi kaldjakaya gondzi bahi sha likaya dume.  Wakati Mngu yanika Moussa le shartwi la he fidiya, hamwambiya hukaya le gondzi la he fidiya yi lazimu likaye gondzi dume, likaye na mvpu, li djise.  Ndrongo yinu yika hu pvumbuwa Isa yikawo yeye nde mndru kadjaka na madhambi.”

“Ye fidiya ya hu hoha ye yika hindri swafi?”  Karim aka handza ya djuwe.

Yinu yikaya fidiya ya dhambi. Mndru yikawo haka huhandza ya towe fidiya hasibabu nde madhambi ya hahe haka haruhusiwa ya baliye gondzi husoni mwa he Imanu.  Haka hu kaza mhono wa hahe djumwa shehitswa sha he le gondzi ha hwamba, ‘Le gondzi linu ngalifawo ha badala ya he madhambi ya hangu’.  Ndrongo yinu yika hufanyishiha nkado djana na djan na djana.”

“Nge yi bidiwo rifanye tsena?”  Karim ha dzisa.

“Karina hu zi fanya tsena.  Isa hakaya nde fidiya ya mwiso.  Wakati Isa yatolwa fidiya, ye fidiya ya ziinyama yi kaza kifu.  Ye Makalima matukufu, ya hamba: ‘Mana yilazimu rikane Imamu mtukufu, wu tsona madhambi wala roho mbi, atukuziwa na Mngu.  Kadjaka wu handza ndrongo hama nde ya ma Imamu ya saya, hutowa fidiya hayina wusiku ha sibabu ye madhambi yahe no wandru wahe; hafanya ye ndrongo yinu nkado ndzima bahi yili yi tosheze ye fidiya yahoo o wanadamu.’” 6

Ha yizo, Isa harenge ya madhambi ya ho wandru piya yili wanadamu watsikane madhambi?”

“An an, kayidja hisa yapvo,” Abou hayeleza.  “Ngwe sheloyo ye mndru yaka ya towa  fidiya le gondzi ha hu badili ne madhambi yahe?

 Ndrongo diyo wiyo ya djiriya Isa. Mndru yakubali ye fidiya ya Isa yayitowa, ngudjo swamihilwa ye madhambi yahe.

 Yahaya ha zamba namna yini, “Eka nga rendawo harumwa o wewu,hama nde heli yeye ya liyo harumwa o wewu, rikane nkonyo ndzima, na yi damu ya Isa ye mwana wa Mngu yi hoso ye madhambi ya hatru piya.  Eka nga rambawo raritsina madhambi, nga ridji hadayawo, na ye ze kweli kazitsi dju mwasi.  Eka ritsaha swamaha ya he madhambi ya hatru, yeye mwema wa huriswanihi ye madhambi ya hatru piya na huritowa harumwa ze twabiya za pewu.  Eka ramba karidjapro fanya dhambia, yavo nga rimrendawo mdru wa ndrabo, ne makalima ya hahe kayatsi nasi’ 7

‘Sha o wandru wamkubali, na wa amini le dzina la hahe, ha wanika wu shindzi wakaye wana wa Mngu…’ 8

“Ha yizo, Namna dje nidjo tsha swamaha yahe madhambi ya hangu?”

“Yi ladhimu wambiye Mngu ye mana nge hayi.  Ngudjodjuwa wu hadisi nay eye hama nde heli rihadisiwo mimi na wewe.  Rantsi ni hweleze ye heli ya bidi wu fanye,  “Mngu wu yenshiwo, ngamhutukuzo haman ba we de Mngu wa keli, ya nandzawo ha wukweli hata wu towa ye mwana waho yadje yafe he madhambi ya hamgu. Tsi kubali ye fidiya Isa yayitowa he madhambi ya hangu.  Tsi hukaya mini mndru wa madhambi.  Marahaba Isa pvo wakubali wa hafa badala ya hangu. Marahaba yivo wani swamihi ye madhambi ya hangu wanifanya mtwaharifu, hahu tra ye damu ya haho. Tsi hukubali wukaye nde Mkombozi wa hangu.  Makalima yaho yamba hukaya  hunika wu shindzi wa hukaya mwana wa haho wakati nidjo hukubali na wu hamini le dzina la haho.  Tsi amini le dzina la haho.  Amen’.”        

                        

1Genèse 21:11-12;  2Genèse 22:2;   3Yuhani 3:16;  41 Yuhani 4:10;  5Yuhani 1:29;  6Mahebraniya  7:26-27;  71 Yuhani 1:7-10;  8Yuhani 1:12.